Abstrakt
Kadi vorba žala pa kodo, sar varekana le Lovára anda protektoráto Čecho taj Mérva gejle tar po Slováko, vorta kana o Čechoslováko paraďilas ando berš 1939. I studia avel avri andaj metodologickívo kombinácia: anda la autorkako rodimo andej archivura taj andaj orálno historickívo metoda. I autorka sikhavel, hoj le Lovára gejle tar azír, ke o štáto andi kodi vráma kamenas t'an le kontrola perdal le "kočovníva Rom", so phírenas le grastenca taj le vurdonenca, taj kadi tendencija le themeski, so dičholas po Čecho aba angla dujto lumako márimo, sas inke maj zuráli ando márimo taj inkrelas vi pala márimo. Paša kodo, lako iskirimo sikhavel i perspektíva le Romengi, so avel avri andaj le phúre Romenge vorbi, so prej le varekana o them dikhenas sar prej "kočovníkura".
I autorka sikhavel, hoj le Lovára trajinas po Čecho aba angla dujto lumako márimo, taj avel avri andaj le themeske taj andaj le šingálenge dokumentura. Le Lovára po Čecho phírenas le grastenca taj le vurdonenca ži ando jivend 1939, kana paraďilas o Čechoslováko, de apal sa intrégi Rom, so rakhaďile taj sas tejle iskirime po Slováko, si te gejle tar anda protektoráto palpále po Touco. I autorka phušel, sostar taj sar le Lovára taj vi áver toucika Rom gejle tar pa Čecho po Slováko atunči, kana kezdijas o dujto lumako márimo, taj sikhavel i perspektiva le Romengi, sar lenge nípura haťárnas taj vorbinas pa situácija kadale Romengi ando dujto lumako márimo.